 |
| Diệt ấu trùng muỗi truyền bệnh |
1. Dầu hỏa
Dùng dầu hỏa đổ xuống mặt nước để diệt ấu trùng muỗi là một trong những phương pháp khống chế muỗi phát triển và truyền bệnh đã được dùng sớm nhất. Ấu trùng muỗi sẽ bị tiêu diệt khi chúng nổi lên mặt nước để thở nhưng không tiếp xúc được không khí trên mặt nước do váng dầu che lấp nên bị ngạt thở hoặc bị ngấm chất độc của dầu vào cơ thể. Tuy vậy, dầu diệt ấu trùng không có hiệu quả đối với loài muỗi Mansonia vì ấu trùng và thiếu trùng của loại muỗi này không nổi lên mặt nước để thở. Khi áp dụng phương pháp này, chỉ cần tạo một lớp dầu mỏng trên mặt nước với một ít dầu hỏa thả xuống nước. Ngoài ra, nhiều chủng loại dầu khác có đặc tính tương tự như dầu hỏa cũng có thể dùng để diệt ấu trùng muỗi tùy thuộc vào tình hình của từng địa phương. Nếu nhiệt độ của môi trường càng cao thì cần loại dầu càng đặc như loại dầu nhiên liệu và dầu thô. Nếu mặt nước có nhiều cây cỏ, rong rêu thì cần loại dầu loảng và có độ lan tỏa nhanh như dầu hỏa hoặc dầu diezen. Dầu có khả năng diệt ấu trùng muỗi khá nhanh chóng nhưng chỉ tồn tại chỉ từ vài giờ đến vài ngày nên không làm ô nhiễm môi trường. Do chi phí của dầu hỏa cao hơn so với các loại chất khác và không được bền vững nên càng ngày người dân càng ít sử dụng. Phương pháp dùng dầu hỏa diệt ấu trùng muỗi truyền bệnh đặc biệt được sử dụng tại những nơi muỗi đã kháng lại các hóa chất diệt muỗi khác. Trên thực tế, phương pháp này vẫn được các hộ cá thể gia đình sử dụng trong một phạm vi hẹp để diệt ấu trùng muỗi.
2. Các loại dầu có sẵn tại địa phương
Để xử lý diệt ấu trùng muỗi truyền bệnh đối với các mặt nước có diện tích nhỏ như hố tưới tiêu, trên mặt nước chỉ cần dùng một lượng ít dầu đốt hoặc dầu thải từ các ga ra ô tô. Chủng loại chi tiết về các loại dầu diệt ấu trùng của muỗi khác dùng trên diện rộng luôn luôn có sẵn nhưng trong thực tế thường hay dùng những loại dầu có sẵn với số lượng lớn tại địa phương, có giá cả ít tốn kém hơn. Dầu diezen và dầu đốt paraffin cũng dễ dàng có sẵn và có hiệu quả tương tự nhau. Để xử lý, trong mỗi hecta cần phải rải khoảng từ 140 đến 190 lít dầu diezen, như vậy khá tốn kém. Nếu pha thêm chất phụ gia vào dầu diezen, dầu đốt hoặc dầu hỏa để tăng độ lan rộng của dầu ở các vùng nước bị ô nhiễm, có nhiều ấu trùng muỗi và cây cỏ, rong rêu có thể giảm được từ 20 đến 75% chi phí. Octoxynol là một trong những chất có đặc tính như trên và có thể đạt hiệu quả cao nếu pha vào dầu với nồng độ 0,5%. Ngoài ra, có thể pha thêm từ 1 đến 1,25% dầu thực vật như dầu thầu dầu, dầu dừa cũng là một biện pháp là tăng độ lan rộng của dầu. Mỗi hecta pha thêm từ 18 đến 50 lít dầu là đủ. Số lượng dầu chính xác cho mỗi đợt rải phụ thuộc chủ yếu vào số lượng cây cỏ, rong rêu, rác rưởi có trên mặt nước cũng như mật độ ô nhiễm ấu trùng muỗi của nguồn nước.
3. Dầu thương mại
Dầu thương mại được chế tạo riêng để sử dụng diệt ấu trùng muỗi có chứa các chất hoạt tính bề mặt để làm tăng độ lan rộng và độc tính của dầu. Những loại dầu này chỉ cần dùng từ 9 đến 27 lít trên mỗi hecta là có hiệu quả. Nếu pha thêm chất temephos vào thì hiệu quả sẽ tăng thêm. Nếu sử dụng đúng nồng độ và quy trình hướng dẫn, các loại dầu thương mại dùng để diệt ấu trùng muỗi không độc hại đối với cá, chim và động vật.
Cách sử dụng
Dùng các loại dầu diệt muỗi truyền bệnh đơn giản bằng cách đổ dầu từ can hoặc thùng xuống mặt nước. Nếu dùng trên diện rộng nên dùng các bình phun có tay cầm để phun dầu. Khi thực hiện biện pháp ở diện tích rộng hơn nữa có thể dùng máy bay để rải dầu từ trên máy bay xuống mặt nước.
Ưu điểm và nhược điểm của biện pháp
Ưu điểm của phương pháp dùng dầu diệt ấu trùng muỗi là có thể nhìn thấy váng dầu trên mặt nước, do đó có thể thấy được đã phù hợp hay chưa. Đối với những mặt nước có diện tích hẹp như thùng trữ nước, ao, hố tiêu, mương rãnh; phương pháp này khá rẻ tiền và dễ ứng dụng. Muỗi truyền bệnh thường không kháng lại dầu sử dụng đối với phương pháp này. Với liều lượng và nồng độ thích hợp, phương pháp dùng dầu diệt ấu trùng muỗi truyền bệnh không độc hại với động vật, cá và các loại sinh vật khác không cần diệt.
Nhược điểm của phương pháp dùng dầu diệt muỗi là nếu dùng trên diện rộng khá tốn kém. Khi mặt nước có nhiều rong rêu, rác rưởi thì phương pháp này không được hiệu quả; vì vậy cần dọn sạch rong rêu và rác rưởi trước khi đổ dầu xuống mặt nước. Phương pháp này chỉ có hiệu quả trong vòng vài ngày, chất dầu có thể bám quanh cây cỏ, rong rêu và các chất khác; váng dầu cũng có thể bị vỡ tản ra nếu có gió thổi trên mặt nước đã rải dầu.
Phương pháp dùng dầu diệt ấu trùng muỗi truyền bệnh là một phương pháp cổ điển được người dân sử dụng từ rất lâu. Biện pháp dân gian này khá đơn giản, dễ thực hiện, ít tốn kém nhưng ở một số vùng, một số quốc gia đã tuyên truyền, vận động cộng đồng người dân ứng dụng tỏ ra có hiệu quả, nhất là khi có dịch bệnh xảy ra do muỗi truyền như sốt xuất huyết, sốt rét..
